Vi phạm nhiều

Hiện nay, một số website TMĐT lớn như vatgia.com, enbac.com, chodientu.vn, muare.vn… đã thu hút đông đảo thành viên tham gia giao dịch. Theo số liệu của Cục TMĐT và Công nghệ thông tin (Bộ Công Thương), trị giá hàng hóa, dịch vụ tham gia giao dịch TMĐT đạt hơn 4 nghìn tỉ đồng (năm 2011) và gần 10 nghìn tỉ đồng (năm 2012). Tổng doanh thu các sàn giao dịch TMĐT đạt 111 tỉ đồng (năm 2011) và gần 200 tỉ đồng (năm 2012).

Người bán phải chịu trách nhiệm về nguồn gốc, chất lượng hàng hóa, dịch vụ mình bán, cung ứng. Người mua cũng cần trang bị kiến thức khi tham gia hoạt động TMĐT, mua hàng trực tuyến, thanh toán trực tuyến và tích cực đấu tranh bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đấu tranh với các vi phạm pháp luật của người bán như bán hàng kém chất lượng, hàng hóa không rõ nguồn gốc, cung ứng dịch vụ chất lượng thấp. (Trích Đề án tăng cường pháp chế trong quản lí hoạt động TMĐT trên địa bàn TP. Hà Nội)

Tiềm năng lớn, nhưng chính các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này lại tự làm khó mình khi hoạt động thiếu minh bạch, thậm chí có các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Theo đánh giá của UBND thành phố Hà Nội, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực TMĐT có chiều hướng gia tăng, đã xuất hiện những vụ việc như lừa đảo, giao hàng hóa không đảm bảo chất lượng, đánh cắp và sử dụng thông tin cá nhân trái phép…

Vi phạm điển hình gần đây là vụ lừa đảo của Công ty CP Đào tạo Mua bán trực tuyến tại trang web Muaban24. Cơ quan điều tra đã tạm giam các lãnh đạo Công ty CP Đào tạo Mua bán trực tuyến về hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet hoặc thiết bị số để chiếm đoạt tài sản. Lực lượng chức năng đã sơ bộ tính được hệ thống Muaban24 đã thu được hơn 600 tỉ đồng do hơn 50 nghìn người “đầu tư” vào mua hơn 118 nghìn gian hàng.

Vụ việc khác là của Công ty CP tư vấn và đầu tư công nghệ Thăng Long liên quan đến vụ lừa đảo trên trang web Vico24.com của Công ty CP tư vấn và đầu tư công nghệ Thăng Long. Từ khi thành lập, Công ty CP tư vấn và đầu tư công nghệ Thăng Long (ở phố Thái Thịnh 2, Đống Đa, Hà Nội) đã bán được 4 nghìn gian hàng ảo, thu về số tiền hơn 6 tỉ đồng và bán 300 thẻ thành viên chương trình du lịch thu số tiền 2 tỉ đồng. Ngày 4-1-2013, cơ quan cảnh sát điều tra công an quận Đống Đa đã khởi tố bị can về hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet hoặc thiết bị số để chiếm đoạt tài sản.

Những hành vi này đang trực tiếp ảnh hưởng và tiềm ẩn nguy cơ giảm sút niềm tin của người tiêu dùng khi tham gia hoạt động TMĐT.

Siết chặt quản lí

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, ông Vũ Vinh Phú, Phó Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam đã cho rằng: Không chỉ năm 2012 mà nhiều năm trước đây TMĐT, bán hàng trực tuyến đã có mặt và đang dần được người tiêu dùng quan tâm. Nhìn lại sự cố của các công ty như Muaban24, Nhóm mua… thì bán hàng trực tuyến còn nhiều hạn chế phải khắc phục. Hiện nay quy định luật pháp cũng chưa nghiêm nên việc bán hàng kém chất lượng của kênh bán hàng trực tuyến vẫn chưa bị xử lí thích đáng.

“Cho nên thương mại trực tiếp là tốt hơn, TMĐT cần làm dần dần, phải có chu kì lâu hơn, có thể phải đến 10 năm tới” – ông Phú nhấn mạnh.

Trước những "lùm xùm" của hoạt động TMĐT, ngày 4-4, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định phê duyệt “Đề án tăng cường pháp chế trong quản lí hoạt động TMĐT trên địa bàn thành phố Hà Nội”.

Nội dung đề án chỉ rõ: Một tỉ lệ không nhỏ trong tổng số hơn 100 nghìn tên miền của tổ chức, cá nhân ở Hà Nội cần được thanh tra, kiểm tra. Nhưng việc thanh tra, kiểm tra thực tế hiện nay còn rất ít. Trong môi trường TMĐT, mọi hoạt động diễn ra rất nhanh chóng nhưng cơ chế xử lí tranh chấp, cơ chế xử lí vi phạm còn chậm. Vi phạm khá nhiều, nhưng việc xử lí còn ít, mức độ xử lí còn nhẹ.

Theo báo cáo của Chi cục Quản lí thị trường Hà Nội, năm 2012 đơn vị này đã kiểm tra tổng cộng 9.267 vụ, xử lí 8.754 vụ vi phạm với tổng số thu là 65 tỉ đồng, gồm: Tiền phạt hành chính, tiền bán hàng tịch thu, trị giá hàng tịch thu chưa bán, trị giá hàng hóa tiêu hủy. Việc xử lí vi phạm trong hoạt động TMĐT lại không đáng kể.

Năm 2013 là năm đầu tiên Hà Nội triển khai tăng cường pháp chế trong công tác quản lí hoạt động TMĐT. Vì vậy Hà Nội đang có kế hoạch thành lập Ban Chỉ đạo TMĐT thành phố Hà Nội.

Ngoài ra, UBND thành phố Hà Nội cũng sẽ triển khai các biện pháp đảm bảo chất lượng hàng hóa, dịch vụ của người bán và tạo lập niềm tin của người mua tham gia giao dịch TMĐT. Đây là biện pháp cơ bản, cần thiết và rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển TMĐT ngày càng mạnh mẽ và bền vững.